අද වන විට රුධිර පරීක්ෂණයක් යනු සාමාන්‍ය දෙයකි. අපගේ ශරීරයේ හෝමෝන, විටමින්, ඖෂධ හෝ වෙනත් ද්‍රව්‍යවල ඉතා කුඩා ප්‍රමාණයක් පවා නිවැරදිව මැන බැලීමට වෛද්‍යවරුන්ට හැකි වී තිබේ. නමුත් මේ ආකාරයේ විශ්මයජනක නිරවද්‍යතාවක් ලබා ගන්නේ කෙසේදැයි ඔබ කවදා හෝ කල්පනා කර තිබේද? 🤩 මෙම ප්‍රශ්නයට පිළිතුර සැපයූ, එහෙත් එතරම් ප්‍රසිද්ධ නොවූ නොබෙල් ත්‍යාගලාභී විද්‍යාඥවරියක් සිටී. ඇය රොසලින් යාලෝ (Rosalyn Yalow). ඇගේ විප්ලවීය සොයාගැනීම, "රේඩියෝඉමියුනෝඇසේ" (Radioimmunoassay - RIA) නම් තාක්ෂණය, නූතන වෛද්‍ය විද්‍යාව සහ රෝග විනිශ්චය සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් කළේය. අද Online Thaksalawa සමඟින් අපි ඇගේ අසාමාන්‍ය ගමන සහ ඇගේ සොයාගැනීමේ වැදගත්කම පිළිබඳව විමසා බලමු.
රොසලින් යාලෝ: පුරෝගාමී විද්‍යාඥවරියගේ ගමන
රොසලින් සුස්මන් යාලෝ 1921 දී නිව් යෝර්ක් නගරයේ උපත ලැබුවාය. කුඩා කල සිටම ඇය විද්‍යාව කෙරෙහි දැඩි උනන්දුවක් දැක්වූ අතර, විශේෂයෙන්ම මාරි කියුරිගේ ජීවිත කතාව ඇයට විශාල ආශ්වාදයක් විය. 1940 ගණන්වලදී කාන්තාවන්ට විද්‍යා ක්ෂේත්‍රයේ ඉදිරියට යාමට තිබූ අවස්ථා ඉතා සීමිත විය. එහෙත්, ඇගේ අධිෂ්ඨානය සහ කැපවීම නිසා ඇය භෞතික විද්‍යාව පිළිබඳ ආචාර්ය උපාධියක් ලබා ගැනීමට සමත් වූවාය. 1947 දී නිව් යෝර්ක් නගරයේ බ්‍රොන්ක්ස් ප්‍රදේශයේ පිහිටි Veterans Administration රෝහලේදී ඇය වෛද්‍ය සොලමන් බර්සන් (Dr. Solomon Berson) සමඟ එක්ව පර්යේෂණ ආරම්භ කළාය. මෙම හවුල්කාරිත්වය විද්‍යා ඉතිහාසයේ සන්ධිස්ථානයක් විය.
%20equipment%2C%20perhaps%20examining%20test%20tubes%20or%20using%20a%20gamma%20counter.%20The%20scene%20should%20be%20well-lit%20with%20a%20focus%20on%20precision%20and%20discovery%2C%20using%20muted%2C%20professional%20colors%20like%20lab%20whites%2C%20blues%2C%20and%20metallic%20grays.%20Emphasize%20the%20educational%20value%20by%20subtly%20highlighting%20the%20concept%20of%20measuring%20minute%20biological%20substances.%20The%20composition%20should%20be%20inspiring%2C%20showcasing%20her%20pioneering%20spirit%20and%20the%20impact%20of%20her%20work%20on%20diagnostics..jpg?width=1024&height=1024&seed=618186&model=flux&nologo=true "රොසලින් යාලෝ: RIA තාක්ෂණයේ පුරෝගාමිනිය")
RIA තාක්ෂණය: එය ක්‍රියාත්මක වන ආකාරය
යාලෝ සහ බර්සන් මුලින්ම අවධානය යොමු කළේ දියවැඩියා රෝගීන්ගේ ඉන්සියුලින් මට්ටම නිවැරදිව මැන බැලීම පිළිබඳවයි. එවකට පැවති ක්‍රමවේදයන් ඉතාමත් දළ වූ අතර, රුධිරයේ ඇති ඉන්සියුලින් වැනි ඉතා කුඩා ප්‍රමාණයේ අණු නිවැරදිව හඳුනා ගැනීමට අපහසු විය. මෙහිදී ඔවුන් විකිරණශීලී සමස්ථානික (radioactive isotopes) සහ ප්‍රතිදේහ (antibodies) භාවිතයෙන් අතිශය සංවේදී මිනුම් ක්‍රමයක් දියුණු කළහ. මෙය "රේඩියෝඉමියුනෝඇසේ" (RIA) ලෙස නම් කෙරිණි.
සරලව කිවහොත්, RIA ක්‍රමය ක්‍රියාත්මක වන්නේ මෙලෙසයි: ඔබ මැනීමට අවශ්‍ය අණුවක් (උදා: ඉන්සියුලින්) සලකන්න. ඔවුන් මුලින්ම එම අණුවේ විකිරණශීලී "පිටපතක්" සාදා ගනී. ඉන්පසු, එම අණුවට පමණක් විශේෂිත වූ ප්‍රතිදේහයක් (antibody) භාවිතා කරයි. මෙම ප්‍රතිදේහය, අණුවට "අගුලකට යතුරක්" මෙන් සවි වේ. පරීක්ෂණයක් කරන විට, රෝගියාගේ රුධිර සාම්පලයේ ඇති අණු, සහ විකිරණශීලී පිටපත්, ප්‍රතිදේහ සමඟ තරඟ කරයි. වැඩිපුර විකිරණශීලී පිටපත් ප්‍රතිදේහ සමඟ බැඳෙන්නේ නම්, රුධිර සාම්පලයේ ඇති අණුවල ප්‍රමාණය අඩු බව එයින් කියැවේ. මෙම විකිරණශීලීතාව මැන බැලීමෙන්, රුධිරයේ ඇති අණුවේ නිවැරදි ප්‍රමාණය තීරණය කළ හැකිය. 💡 මෙය අතිශය සංවේදී සහ නිරවද්‍ය ක්‍රමයක් විය. මෙම විද්‍යාත්මක ක්‍රමය Online Thaksalawa අධ්‍යාපනයට ඉතා වැදගත් වේ.
වෛද්‍ය විද්‍යාවේ RIA හි විප්ලවීය බලපෑම
RIA තාක්ෂණය සොයාගැනීම වෛද්‍ය විද්‍යාවේ විවිධ ක්ෂේත්‍රයන්හි විප්ලවීය වෙනසක් ඇති කළේය. 🌍
- අන්තරාසර්ග විද්‍යාව (Endocrinology): දියවැඩියාව, තයිරොයිඩ් ග්‍රන්ථියේ ක්‍රියාකාරිත්වය, වර්ධන හෝමෝන ඌනතා වැනි හෝමෝන ආශ්‍රිත රෝග හඳුනා ගැනීමට සහ ප්‍රතිකාර කිරීමට මෙය අත්‍යවශ්‍ය විය.
- රෝග විනිශ්චය (Diagnostics): පිළිකා සලකුණු (cancer markers), විටමින් ඌනතා, ඖෂධ මට්ටම්, සහ වෛරස් ආසාදන (උදා: හෙපටයිටීස්) වැනි දේ නිවැරදිව මැන බැලීමට RIA භාවිතා කෙරේ.
- පර්යේෂණ (Research): ශරීරයේ අභ්‍යන්තර ක්‍රියාකාරිත්වයන් පිළිබඳ ගැඹුරු අවබෝධයක් ලබා ගැනීමට විද්‍යාඥයින්ට මෙය උපකාරී විය.
- රුධිර බැංකුකරණය (Blood Banking): රුධිර සාම්පලවල ඇති වෛරස් හඳුනා ගැනීමට මෙය භාවිතා කිරීමෙන් රුධිර පාරවිලයනය වඩාත් ආරක්ෂිත විය.
මෙම තාක්ෂණය නිසා වෛද්‍යවරුන්ට රෝග කලින් හඳුනා ගැනීමටත්, වඩාත් නිවැරදි ප්‍රතිකාර ලබා දීමටත් හැකි විය. එය අදටත් ලොව පුරා රෝහල්වල සහ පර්යේෂණාගාරවල බහුලව භාවිතා වන මූලික ක්‍රමවේදයකි.
මෙම ලිපිය ඔබට ප්‍රයෝජනවත් නම්, බෙදා ගැනීමට අමතක කරන්න එපා! 🚀
නොබෙල් ත්‍යාගය සහ අඛණ්ඩ දායකත්වය
රොසලින් යාලෝගේ සහ සොලමන් බර්සන්ගේ මෙම සුවිශේෂී සොයාගැනීම විද්‍යා ලෝකය විසින් පිළිගන්නා ලදී. කෙසේ වෙතත්, 1972 දී බර්සන් අභාවප්‍රාප්ත වූ බැවින්, 1977 දී වෛද්‍ය විද්‍යාව හෝ කායික විද්‍යාව සඳහා වූ නොබෙල් ත්‍යාගය රොසලින් යාලෝට පමණක් හිමි විය. ඇය සිය සම්මානය බර්සන් සමඟ බෙදා ගැනීමට නොහැකි වීම ගැන දැඩි ලෙස කනගාටු වූ අතර, සෑම විටම ඔහුගේ දායකත්වය අගය කළාය. ඇය දෙවන කාන්තාව (මාරි කියුරිගෙන් පසු) සහ වෛද්‍ය විද්‍යාව/කායික විද්‍යාව සඳහා නොබෙල් ත්‍යාගය දිනූ පළමු ඇමරිකානු කාන්තාව බවට පත් විය. 🥳 Online Thaksalawa ඔබට මෙවැනි වටිනා තොරතුරු සැමවිටම ගෙන ඒමට කැපවී සිටී.
යාලෝ නොබෙල් ත්‍යාගය දිනා ගැනීමෙන් පසුවද කාන්තාවන් විද්‍යා ක්ෂේත්‍රයට පිවිසීම දිරිමත් කිරීමට දැඩි ලෙස කැපවූවාය. ඇය විද්‍යාත්මක පර්යේෂණවල නිදහස සහ විද්‍යාඥයින්ගේ වගකීම පිළිබඳව නිතරම අවධාරණය කළාය. 2011 දී ඇය අභාවප්‍රාප්ත වන තෙක්ම ඇය විද්‍යාත්මක ලෝකයට විශාල ආලෝකයක් විය.
නිගමනය සහ ආභාෂය
රොසලින් යාලෝගේ කතාව අපට පෙන්වා දෙන්නේ, විශාල ප්‍රසිද්ධියක් නොලැබුණද, සමහර විද්‍යාඥයින්ගේ දායකත්වය නූතන ලෝකයට කොතරම් වැදගත්ද යන්නයි. ඇගේ RIA තාක්ෂණය, අපගේ ශරීරයේ අතිශය කුඩා අණු මැන බැලීමේ හැකියාව ලබා දීමෙන්, රෝග විනිශ්චය, ප්‍රතිකාර සහ වෛද්‍ය පර්යේෂණ සඳහා අතිමහත් බලපෑමක් ඇති කළේය. 🤩 ඇය විද්‍යාවේ දියුණුවට පමණක් නොව, කාන්තාවන්ට විද්‍යා ක්ෂේත්‍රයේ දොරටු විවෘත කිරීමටද පුරෝගාමී වූ චරිතයකි. ඇගේ කතාව, විද්‍යාව කෙරෙහි ඇති කුතුහලය, නොපසුබට උත්සාහය සහ කැපවීම කෙතරම් දුරට මිනිස් සංහතියට සේවය කළ හැකිද යන්නට කදිම නිදසුනකි. 💡
මෙම ලිපිය ඔබට ප්‍රයෝජනවත් නම්, බෙදා ගැනීමට අමතක කරන්න එපා! 🚀 Online Thaksalawa සමඟ සම්බන්ධ වී තවත් මෙවැනි ලිපි කියවන්න.
0 Comments