හබල් ආතතිය: විශ්වයේ ප්‍රසාරණ වේගය පිළිබඳ විසඳිය නොහැකි අභිරහස 🤯 | Online Thaksalawa

අප ජීවත් වන විශ්වය නිරන්තරයෙන් ප්‍රසාරණය වෙමින් පවතින බව විද්‍යාඥයන් සොයාගෙන දශක ගණනාවක් ගත වී ඇත. 🚀 එහෙත්, මෙම ප්‍රසාරණය සිදුවන වේගය පිළිබඳව අදටත් විසඳිය නොහැකි අභිරහසක් පවතී. විශ්වයේ වත්මන් ප්‍රසාරණ වේගය මැන බැලීමට විද්‍යාඥයන් විවිධ ක්‍රම දෙකක් භාවිතා කරන අතර, එම ක්‍රම මගින් ලැබෙන ප්‍රතිඵල එකිනෙකට නොගැලපීම "හබල් ආතතිය" (Hubble Tension) ලෙස හැඳින්වේ. 🤯 මෙය තාරකා විද්‍යා ක්ෂේත්‍රයේ නවතම හා වඩාත්ම කුතුහලය දනවන අභියෝගයක් වන අතර, එය අප විශ්වය පිළිබඳව දරන මූලික අවබෝධයම වෙනස් කිරීමට සමත් විය හැකියි. ඔබත් Online Thaksalawa සමඟින් විශ්වයේ අභිරහස් ගවේෂණය කරන්න.

විශ්වයේ ප්‍රසාරණය: හබල්ගේ සොයාගැනීම

1920 දශකයේ අගභාගයේදී, ඇමරිකානු තාරකා විද්‍යාඥ එඩ්වින් හබල් (Edwin Hubble) දුරස්ථ මන්දාකිණි අපෙන් ඈතට ගමන් කරන බවත්, ඒවා ඈතට යන තරමට වේගයෙන් ගමන් කරන බවත් සොයා ගත්තේය. 💫 මෙය "හබල්ගේ නියමය" ලෙස හැඳින්වෙන අතර, විශ්වය නිරන්තරයෙන් ප්‍රසාරණය වෙමින් පවතින බවට තහවුරු කළේය. රබර් පටියක් දිග හරින විට එහි ඇඳ ඇති තිත් එකිනෙකින් ඈතට යනවා සේ, විශ්වය ප්‍රසාරණය වන විට එහි ඇති මන්දාකිණි එකිනෙකින් ඈත් වේ. මෙම ප්‍රසාරණ වේගය "හබල් නියතය" (Hubble Constant - H₀) ලෙස හඳුන්වනු ලැබේ.

ප්‍රසාරණ වේගය මැනීම (ක්‍රමය 1: ආසන්න විශ්වය)

විද්‍යාඥයන් විශ්වයේ වත්මන් ප්‍රසාරණ වේගය මැනීම සඳහා "සම්මත ඉටිපන්දම්" (Standard Candles) නම් ක්‍රමවේදයක් භාවිතා කරයි. 🕯️ මේ සඳහා, ඔවුන් සෙෆීඩ් විචල්‍ය තාරකා (Cepheid Variables) සහ වර්ග Ia සුපර්නෝවා (Type Ia Supernovae) වැනි ආලෝක දීප්තිය ස්ථාවරව දන්නා ආකාශ වස්තූන් භාවිතා කරයි. මෙම වස්තූන්ගේ දීප්තිය සහ පෘථිවියට පෙනෙන දීප්තිය සංසන්දනය කිරීමෙන් ඒවායේ දුර ගණනය කළ හැකිය. 🔭 දුර සහ ඒවායේ අපෙන් ඈතට යන වේගය (රතු විස්ථාපනය - Redshift මගින් මනිනු ලබන) සංසන්දනය කිරීමෙන්, විද්‍යාඥයන් වත්මන් විශ්වයේ ප්‍රසාරණ වේගය තීරණය කරයි. මෙම ක්‍රමය මගින් ලැබෙන හබල් නියතයේ අගය දළ වශයෙන් කිලෝමීටර 73/තත්පර/මෙගාපාර්සෙක් (73 km/s/Mpc) පමණ වේ. (මෙගාපාර්සෙක් යනු ආලෝක වර්ෂ මිලියන 3.26කට ආසන්න දුරකි).

ප්‍රසාරණ වේගය මැනීම (ක්‍රමය 2: මුල් විශ්වය)

අනෙක් ක්‍රමය පදනම් වී ඇත්තේ විශ්වයේ මුල් අවධිය පිළිබඳ අපගේ අවබෝධය මතයි. 🌌 "කොස්මික් මයික්‍රෝවේව් පසුබිම් විකිරණය" (Cosmic Microwave Background - CMB) යනු මහා පිපිරීමෙන් (Big Bang) වසර 380,000කට පමණ පසු විශ්වය සිසිල් වූ විට නිකුත් වූ පුරාණ ආලෝකයයි. මෙම CMB විකිරණයේ ඇති ඉතා කුඩා උෂ්ණත්ව විචලනයන් අධ්‍යයනය කිරීමෙන් විද්‍යාඥයන්ට මුල් විශ්වයේ ව්‍යුහය සහ ප්‍රසාරණ වේගය පිළිබඳ තොරතුරු ලබාගත හැකිය. 💡 සම්මත විශ්ව විද්‍යාත්මක ආකෘතිය (Lambda-CDM Model) භාවිතා කරමින්, මෙම CMB දත්ත වලින් වත්මන් විශ්වයේ ප්‍රසාරණ වේගය ගණනය කළ විට ලැබෙන අගය දළ වශයෙන් කිලෝමීටර 67/තත්පර/මෙගාපාර්සෙක් (67 km/s/Mpc) පමණ වේ.

හබල් ආතතිය: විශ්වයේ අභිරහස 🤯

මෙන්න ගැටලුව! 😲 ඉහත සඳහන් කළ ක්‍රම දෙකෙන්ම ලැබෙන හබල් නියතයේ අගයන් අතර කිලෝමීටර 5-6/තත්පර/මෙගාපාර්සෙක් පමණ විශාල පරතරයක් පවතී. මෙම පරතරය අහම්බෙන් සිදුවූවක් හෝ මිනුම් දෝෂයක් යැයි බැහැර කිරීමට තරම් මිනුම් අතිශයින් නිරවද්‍ය වී ඇත. විවිධ ස්වාධීන කණ්ඩායම්, විවිධ දුරේක්ෂ සහ දත්ත කට්ටල භාවිතා කරමින් මෙම මිනුම් සිදු කර ඇති අතර, ප්‍රතිඵලවල මෙම නොගැලපීම නිරන්තරයෙන්ම පවතී. මෙය "හබල් ආතතිය" (Hubble Tension) ලෙස හඳුන්වනු ලබන අතර, එය වර්තමාන තාරකා විද්‍යා හා විශ්ව විද්‍යා ක්ෂේත්‍රයේ වඩාත්ම වැදගත් හා විසඳිය නොහැකි ගැටලුවකි. Online Thaksalawa හරහා මෙවන් අභිරහස් ගැන තව දුරටත් ඉගෙන ගන්න.

මෙම ආතතියෙන් අදහස් වන්නේ කුමක්ද? 🤔

• මිනුම් දෝෂ: එක් ක්‍රමයක හෝ දෙකෙහිම නොදන්නා මිනුම් දෝෂයක් තිබිය හැකිය. උදාහරණයක් ලෙස, "සම්මත ඉටිපන්දම්" ලෙස අප භාවිතා කරන වස්තූන්ගේ දීප්තිය පිළිබඳ අපගේ අවබෝධයේ යම් සියුම් දෝෂයක් තිබිය හැකිය. එසේත් නැතිනම්, CMB දත්ත අර්ථ නිරූපණය කිරීමේදී යම් ගැටලුවක් තිබිය හැකිය. නමුත් විද්‍යාඥයන් මෙම මිනුම් අතිශයින් නිරවද්‍ය කිරීමට වසර ගණනාවක් තිස්සේ වෙහෙසී ඇත.
• නව භෞතික විද්‍යාව: වඩාත් සිත් ඇදගන්නාසුළු හා විප්ලවීය හැකියාව වන්නේ අපගේ විශ්වය පිළිබඳ මූලික අවබෝධය අසම්පූර්ණ වීමයි. 💫 වසර 30කට වැඩි කාලයක් තිස්සේ විශ්ව විද්‍යාවේ පදනම වී ඇති "ලැම්ඩා-සීඩීඑම්" (Lambda-CDM) සම්මත ආකෘතියේ යම් වෙනස්කම් අවශ්‍ය විය හැකිය. සමහර විට විශ්වයේ මුල් අවධියේදී අප නොදන්නා "අඳුරු ශක්තිය" (Dark Energy) හෝ "අඳුරු පදාර්ථය" (Dark Matter) සමඟ අන්තර්ක්‍රියා කළ නව අංශු වර්ගයක් තිබෙන්නට පුළුවන. 💡 නැතහොත්, විශ්වයේ මුල් අවධියේදී අඳුරු ශක්තියේ හැසිරීම වර්තමානයට වඩා වෙනස් වන්නට ඇත. තවත් හැකියාවක් වන්නේ ගුරුත්වාකර්ෂණය පිළිබඳ අපගේ නීති (අයින්ස්ටයින්ගේ සාපේක්ෂතාවාදය) විශ්වීය පරිමාණයෙන් වෙනස් විය යුතු බවයි.

අනාගතය සහ වැදගත්කම 🔬

හබල් ආතතිය විසඳීම සඳහා ලොව පුරා විද්‍යාඥයන් විශාල වශයෙන් පර්යේෂණ සිදු කරමින් සිටී. 🌍 ජේම්ස් වෙබ් අභ්‍යවකාශ දුරේක්ෂය (James Webb Space Telescope) වැනි නවීනතම දුරේක්ෂ මගින් සෙෆීඩ් විචල්‍ය තාරකා සහ සුපර්නෝවා පිළිබඳ වඩාත් නිවැරදි දත්ත ලබා ගැනීමටත්, යුරෝපීය අභ්‍යවකාශ ඒජන්සියේ යුක්ලිඩ් මෙහෙයුම (ESA's Euclid mission) වැනි අභ්‍යවකාශ මෙහෙයුම් මගින් අඳුරු ශක්තිය සහ විශ්වයේ ව්‍යුහය පිළිබඳව ගැඹුරින් අධ්‍යයනය කිරීමටත් බලාපොරොත්තු වේ. මෙම අභිරහස විසඳීමෙන් අප විශ්වය ආරම්භ වූ ආකාරය, එහි සංයුතිය සහ එහි අනාගතය පිළිබඳව අලුත් හා පෙරළිකාර අවබෝධයක් ලබාගත හැකිය. මෙය විශ්ව විද්‍යාවේ ඊළඟ මහා පිම්ම විය හැකියි! 🚀 Online Thaksalawa ඔස්සේ මෙවැනි නවතම සොයාගැනීම් පිළිබඳව තවදුරටත් දැනුවත් වන්න.

නිගමනය

හබල් ආතතිය යනු තාරකා විද්‍යා ක්ෂේත්‍රයේ පවතින වඩාත්ම කුතුහලය දනවන අභියෝගයකි. එය අපගේ දැනුමේ සීමාවන් පෙන්වා දෙන අතර, විශ්වයේ රහස් තවදුරටත් ගවේෂණය කිරීමට අපව පොළඹවයි. මෙම අභිරහස විසඳීමෙන්, අප විශ්වය පිළිබඳව දරන මූලික සංකල්ප පවා වෙනස් විය හැකි අතර, එය විද්‍යාත්මක සොයාගැනීම්වල නව යුගයක් සනිටුහන් කරනු ඇත. 🤩 විශ්වය තවමත් අපට හෙළි නොකළ බොහෝ දේ සඟවාගෙන සිටින බව මෙමගින් පැහැදිලි වේ.

මෙම ලිපිය ඔබට ප්‍රයෝජනවත් නම්, බෙදා ගැනීමට අමතක කරන්න එපා! 🚀
තවත් මෙවැනි ලිපි කියවීමට Online Thaksalawa සමඟ රැඳී සිටින්න.