ඩොරති හොඩ්කින්: අණු ලෝකයේ සැඟවුණු රහස් හෙළි කළ නොබෙල් සම්මානලාභිනිය 🤩🔬

අප අවට ලෝකය අසංඛ්‍යාත රහස් වලින් පිරී ඇත. ඒ අතරින් ජීවයේ අතිශය කුඩාම ඒකක වන අණු වල සැඟවුණු රහස් හෙළිදරව් කිරීම විද්‍යාඥයන්ට අභියෝගයක් විය. 1960 දශකය වන විටත්, බොහෝ වැදගත් ජීව අණු වල ත්‍රිමාණ ව්‍යුහය අභිරහසක්ව පැවතුණි. එහෙත්, එක් දක්ෂ කාන්තාවක්, ඇයගේ නොපසුබට උත්සාහය සහ බුද්ධිය මගින්, මෙම අදෘශ්‍යමාන ලෝකයේ දොරටු විවර කළාය. ඇය ඩොරති හොඩ්කින් (Dorothy Hodgkin) ය. නොබෙල් ත්‍යාගය දිනාගත් ඇය, බොහෝ විට ප්‍රසිද්ධ නොවුණත්, ඇයගේ සොයාගැනීම් නූතන වෛද්‍ය විද්‍යාවට හා ජෛව රසායන විද්‍යාවට අතිමහත් පිටුවහලක් විය. අද අපි ඇගේ විස්මිත ගමන සහ ඇය ලෝකයට කළ සේවය ගැන Online Thaksalawa සමඟින් සොයා බලමු. 🤩🔬

ඩොරති හොඩ්කින්ගේ මුල් දිවිය සහ අධ්‍යාපනය

ඩොරති මේරි ක්‍රෝෆුට් හොඩ්කින් 1910 දී කයිරෝවේදී උපත ලැබුවාය. ඇගේ පියා පුරාවිද්‍යාඥයෙකු වූ අතර, මව උද්භිද විද්‍යාඥවරියක් විය. කුඩා කල සිටම විද්‍යාව කෙරෙහි ඇය තුළ තිබූ උනන්දුව අතිමහත් විය. විශේෂයෙන්ම ඛනිජ විද්‍යාව සහ ස්ඵටික කෙරෙහි ඇය දැක්වූ උනන්දුව, ඇගේ අනාගත ගමනට මග පෑදුවේය. ඔක්ස්ෆර්ඩ් විශ්වවිද්‍යාලයේදී රසායන විද්‍යාව හැදෑරූ ඇය, එහිදී X-කිරණ ස්ඵටික විද්‍යාව (X-ray Crystallography) පිළිබඳව උනන්දු වූවාය. මෙම තාක්ෂණය මගින් අණු වල ත්‍රිමාණ ව්‍යුහය තේරුම් ගත හැකි බව ඇය වටහා ගත්තාය.

X-කිරණ ස්ඵටික විද්‍යාව යනු කුමක්ද? 🤔

සරලව කිවහොත්, මෙය අණු වල හැඩය සහ ඒවායේ පරමාණු සකස් වී ඇති ආකාරය සොයා ගැනීමට භාවිතා කරන ක්‍රමයකි. අපට යම් වස්තුවක හැඩය දැන ගැනීමට අවශ්‍ය නම්, අපට එය විවිධ කෝණවලින් බැලිය හැකිය. නමුත් අණු අතිශය කුඩා නිසා ඒවා සාමාන්‍ය දුරේක්ෂයකින් දැකිය නොහැක. මෙහිදී X-කිරණ භාවිතා වේ. ස්ඵටිකයක් යනු පරමාණු නිශ්චිත රටාවකට සකස් වී ඇති ඝන ද්‍රව්‍යයකි. X-කිරණ කදම්භයක් ස්ඵටිකයක් හරහා යවන විට, එම X-කිරණ ස්ඵටිකයේ ඇති පරමාණු මගින් විවිධ දිශාවලට විසිරී යයි. මෙම විසිරී යාමෙන් ඇතිවන රටාව (diffraction pattern) සටහන් කරගෙන, සංකීර්ණ ගණිතමය ක්‍රම භාවිතයෙන්, ස්ඵටිකය තුළ ඇති අණුවල ත්‍රිමාණ ව්‍යුහය ගණනය කළ හැකිය. 💡 මෙය හරියට, ඔබ නොදන්නා වස්තුවක් මත ආලෝකය යොමු කර එහි සෙවනැල්ල අධ්‍යයනය කිරීමෙන්, එම වස්තුවේ හැඩය ගැන අදහසක් ලබා ගන්නවා වැනියි. 💎

මෙම තාක්ෂණය, විශේෂයෙන්ම ජීව විද්‍යාත්මක අණු වල ව්‍යුහය තේරුම් ගැනීමට අතිශයින් වැදගත් විය. මන්ද, අණුවක ක්‍රියාකාරිත්වය තීරණය වන්නේ එහි ත්‍රිමාණ ව්‍යුහය මගිනි. නිවැරදි ව්‍යුහය නොදැන එහි ක්‍රියාකාරිත්වය තේරුම් ගැනීම හෝ නව ඖෂධ නිර්මාණය කිරීම අතිශය අපහසු කාර්යයකි.

ඩොරති හොඩ්කින්ගේ ප්‍රධාන සොයාගැනීම්

ඩොරති හොඩ්කින් සිය ජීවිතයේ වැඩි කාලයක් කැප කළේ මෙම අතිශය සංකීර්ණ ව්‍යුහයන් හෙළිදරව් කිරීමටයි. ඇයගේ ප්‍රධාන සොයාගැනීම් කිහිපයක් මෙසේය:

• පෙනිසිලින් (Penicillin):

  දෙවන ලෝක යුද්ධය සමයේදී, පෙනිසිලින් ප්‍රතිජීවකයක් ලෙස විප්ලවීය වෙනසක් ඇති කළේය. නමුත් එහි නිශ්චිත රසායනික ව්‍යුහය දැන සිටියේ නැත. 1945 දී, ඩොරති හොඩ්කින් සහ ඇගේ කණ්ඩායම X-කිරණ ස්ඵටික විද්‍යාව භාවිතයෙන් පෙනිසිලින් වල ව්‍යුහය සාර්ථකව හෙළි කළාය. 🥳 මෙම සොයාගැනීම, පෙනිසිලින් විශාල වශයෙන් නිෂ්පාදනය කිරීමටත්, එහි ක්‍රියාකාරිත්වය තේරුම් ගැනීමටත්, නව ප්‍රතිජීවක සංවර්ධනය කිරීමටත් අතිශයින් වැදගත් විය.

• විටමින් B12 (Vitamin B12):

  1950 දශකයේදී, ඩොරති හොඩ්කින් විටමින් B12 හි අතිශය සංකීර්ණ ව්‍යුහය හෙළි කළාය. මෙය එවකට සොයාගත් ඕනෑම ස්වාභාවික නිෂ්පාදනයක වඩාත්ම සංකීර්ණ ව්‍යුහය විය. මෙම සොයාගැනීම, විටමින් B12 හි කාර්යභාරය (උදා: රතු රුධිර සෛල නිපදවීමට සහ ස්නායු පද්ධතියේ ක්‍රියාකාරිත්වයට) තේරුම් ගැනීමට සහ රක්තහීනතාවය වැනි රෝග සඳහා ප්‍රතිකාර ක්‍රම වැඩිදියුණු කිරීමට උපකාරී විය.

• ඉන්සියුලින් (Insulin):

  ඩොරති හොඩ්කින්ගේ ජීවිත කාලය පුරාම ඇය වඩාත්ම උත්සාහ කළේ ඉන්සියුලින් ව්‍යුහය හෙළිදරව් කිරීමටයි. දියවැඩියාවට ප්‍රතිකාර කිරීමේදී ඉන්සියුලින් වල වැදගත්කම අතිමහත්ය. වසර 35කට අධික කාලයක් පුරා ඇය මේ සඳහා වෙහෙස මහන්සි වී වැඩ කළාය. 1969 දී, ඇය සහ ඇගේ කණ්ඩායම අවසානයේ ඉන්සියුලින් වල ත්‍රිමාණ ව්‍යුහය සාර්ථකව නිර්ණය කළාය. 🤩 මෙම සොයාගැනීම, ඉන්සියුලින් ශරීරය තුළ ක්‍රියා කරන ආකාරය තේරුම් ගැනීමටත්, වඩාත් ඵලදායී ඉන්සියුලින් වර්ග සංවර්ධනය කිරීමටත්, දියවැඩියා රෝගයට නව ප්‍රතිකාර ක්‍රම සොයා ගැනීමටත් මග පෑදීය.

ඇයගේ මෙම අතිවිශාල දායකත්වය වෙනුවෙන්, ඩොරති හොඩ්කින්ට 1964 දී රසායන විද්‍යාව සඳහා නොබෙල් ත්‍යාගය පිරිනමන ලදී. 🏆 ඇය නොබෙල් ත්‍යාගය දිනූ තුන්වන කාන්තාව සහ බ්‍රිතාන්‍යයේ එකම කාන්තා නොබෙල් ත්‍යාගලාභිනිය විය.

අභියෝග ජයගත් අසහාය කැපවීම

ඩොරති හොඩ්කින්ගේ ගමන පහසු එකක් නොවීය. තරුණ වියේදීම ඇය රූමැටොයිඩ් ආතරයිටිස් රෝගයෙන් පීඩා විඳීමට පටන් ගත්තාය. මෙම රෝගය ඇගේ දෑත් සහ සන්ධි වලට දැඩි බලපෑමක් ඇති කළ අතර, එය ඇගේ අත්හදා බැලීම් වලට බාධාවක් විය. එහෙත්, ඇය කිසි විටෙකත් අධෛර්යමත් නොවීය. ඇයගේ කැපවීම සහ නොපසුබට උත්සාහය නිසා, ඇය රෝගී තත්ත්වය නොතකා දිගටම පර්යේෂණ සිදු කළාය. 🌍 කාන්තාවන්ට විද්‍යා ක්ෂේත්‍රයේ තිබූ අභියෝග මධ්‍යයේ වුවද, ඇය සිය දක්ෂතාවය සහ කැපවීම තුළින් ඉහළටම පැමිණියාය. ඇය පසුකාලීනව අග්‍රාමාත්‍ය මාග්‍රට් තැචර්ගේ උපදේශිකාවක් ලෙසද කටයුතු කළාය.

ඩොරති හොඩ්කින්ගේ උරුමය සහ වැදගත්කම

ඩොරති හොඩ්කින්ගේ සොයාගැනීම් නූතන ජෛව රසායන විද්‍යාව, ඖෂධ විද්‍යාව සහ වෛද්‍ය විද්‍යාව සඳහා අතිශය වැදගත් පදනමක් සැපයීය. ඇයගේ X-කිරණ ස්ඵටික විද්‍යා ක්‍රමවේදයන් අදටත් ප්‍රෝටීන, DNA සහ අනෙකුත් ජීව අණු වල ව්‍යුහයන් අධ්‍යයනය කිරීමට භාවිතා කරයි. ඇය බොහෝ සිසුන් හා පර්යේෂකයන්ට ආභාෂය ලබා දුන් විශිෂ්ට ගුරුවරියක් සහ උපදේශිකාවක් ද විය. ඇයගේ ජීවිතය අපට උගන්වන්නේ, අභියෝග හමුවේ වුවද, නොපසුබට උත්සාහය, කුතුහලය සහ දැනුම පිපාසය තුළින් ඕනෑම දෙයක් ජයගත හැකි බවයි. ✨

අවසන් අදහස

ඩොරති හොඩ්කින් යනු විද්‍යාවේ ඉතිහාසයේ එතරම් ප්‍රසිද්ධ නොවූ නමුත්, ඇයගේ දායකත්වය අතිවිශාල වූ විශිෂ්ට විද්‍යාඥවරියකි. අණු වල අදෘශ්‍යමාන ලෝකයේ රහස් හෙළිදරව් කරමින්, ඇය නූතන වෛද්‍ය විද්‍යාවට සහ ජීව විද්‍යාවට නව මාවත් විවර කළාය. ඇගේ කතාව, විද්‍යාව කෙරෙහි උනන්දුවක් දක්වන ඕනෑම කෙනෙකුට, විශේෂයෙන්ම තරුණ සිසුන්ට, මහත් ආභාෂයක් ලබා දෙනු නොඅනුමානය. ඇයගේ උරුමය අදටත් අපගේ ජීවිත වැඩිදියුණු කරන නව සොයාගැනීම් සඳහා මග පාදයි. 🚀 Online Thaksalawa ඔබට මෙවැනි වටිනා තොරතුරු සැම විටම ගෙන ඒමට කැපවී සිටී.

මෙම ලිපිය ඔබට ප්‍රයෝජනවත් නම්, බෙදා ගැනීමට අමතක කරන්න එපා! 🚀