අයිවන් සදර්ලන්ඩ්: පරිගණක ලෝකයේ නොපෙනෙන පුරෝගාමියා 🚀
අද අප පරිගණක, ස්මාර්ට්ෆෝන් භාවිත කරන විට දකින වර්ණවත්, අන්තර්ක්‍රියාකාරී තිරය, ත්‍රිමාණ ග්‍රැෆික්ස්, සහ අතථ්‍ය යථාර්ථය (Virtual Reality) වැනි තාක්ෂණයන් අපේ ජීවිතයේ අත්‍යවශ්‍ය අංග බවට පත්ව තිබෙනවා. 🤩 අපි මේවා එදිනෙදා ජීවිතයේ කොටසක් ලෙස සලකනවා මිස, මේවාට මුල පිරූ දැක්මක් සහිත පුද්ගලයන් ගැන එතරම් අවධානයක් යොමු කරන්නේ නැහැ. නමුත්, මේ සියල්ලටම මුල පිරූ, එහෙත් එතරම් ප්‍රසිද්ධ නොවූ පුරෝගාමියෙක් සිටින බව ඔබ දන්නවාද? ඒ තමයි ආචාර්ය අයිවන් සදර්ලන්ඩ් (Ivan Sutherland). 💡 Online Thaksalawa ඔබට ඔහු ගැන හඳුන්වා දෙන්නේ ඉමහත් ආඩම්බරයෙන්!
අයිවන් සදර්ලන්ඩ්ගේ මුල් කාලීන දැක්ම 🌐
අයිවන් සදර්ලන්ඩ් යනු පරිගණක විද්‍යා ක්ෂේත්‍රයේ සැබෑ දැක්මක් තිබූ විද්‍යාඥයෙක්, ඉංජිනේරුවෙක් සහ මහාචාර්යවරයෙක්. 1938 දී ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ උපත ලැබූ ඔහු, 1960 දශකයේ මුල් භාගයේදී පරිගණක සමඟ අන්තර්ක්‍රියා කරන ආකාරය පිළිබඳව සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් අදහසක් ඉදිරිපත් කළා. ඒ වන විට පරිගණක යනු විශාල, කාමර පුරා පැතිරුණු යන්ත්‍ර වූ අතර, ඒවාට විධාන ලබා දුන්නේ සිදුරු සහිත කාඩ්පත් (punch cards) හෝ පෙළ මත පදනම් වූ විධාන (command line interfaces) මගින්. 🤯 පරිගණක ක්‍රියාත්මක කිරීම අතිශය සංකීර්ණ කාර්යයක් වූ අතර, සාමාන්‍ය මිනිසුන්ට ඒවා භාවිත කිරීම සිහිනයක් පමණක් වුණා. නමුත් සදර්ලන්ඩ්ට අවශ්‍ය වුණේ පරිගණකය මිනිසාට වඩාත් සමීප, දෘශ්‍යමාන සහ අන්තර්ක්‍රියාකාරී මෙවලමක් බවට පත් කරන්නයි. 🚀
%20is%20observing%20with%20a%20visionary%20expression.%20The%20setting%20is%20a%20modern%2C%20brightly%20lit%20tech%20lab.%20Emphasize%20the%20seamless%20human-computer%20interaction%20and%20the%20foundational%20nature%20of%20the%20graphical%20interface.%20Colors%20are%20bright%20and%20futuristic%2C%20with%20a%20focus%20on%20light%20emanating%20from%20the%20screen.%20The%20composition%20should%20convey%20innovation%20and%20the%20dawn%20of%20a%20new%20era%20in%20computing..jpg?width=1024&height=1024&seed=916456&model=flux&nologo=true "Ivan Sutherland's Sketchpad: The First GUI. Student drawing on a screen with a light pen, observed by a figure resembling Ivan Sutherland, showcasing human-computer interaction and innovation in graphics.")
Sketchpad: චිත්‍රක පරිශීලක අතුරුමුහුණතේ (GUI) විප්ලවයේ ආරම්භය.
"Sketchpad": පරිගණක ඉතිහාසයේ සන්ධිස්ථානය 💎
1963 දී ඔහු මැසචුසෙට්ස් තාක්ෂණ ආයතනයේ (MIT) දී සිය ආචාර්ය උපාධි නිබන්ධනය ලෙස ඉදිරිපත් කළ "Sketchpad: A Man-Machine Graphical Communication System" නම් ව්‍යාපෘතිය පරිගණක ඉතිහාසයේ සන්ධිස්ථානයක් සනිටුහන් කළා. 💎 Sketchpad යනු ලොව ප්‍රථම චිත්‍රක පරිශීලක අතුරුමුහුණත (Graphical User Interface - GUI) ලෙස සැලකෙන මෘදුකාංගයයි. 🎨 ඒ වන විට කිසිවෙකුත් නොසිතූ අයුරින්, පරිශීලකයාට ආලෝක පෑනක් (light pen) භාවිත කරමින් පරිගණක තිරය මත කෙලින්ම රේඛා ඇඳීමට, හැඩතල නිර්මාණය කිරීමට, ඒවා විශාල කිරීමට, කුඩා කිරීමට, කරකැවීමට, සහ පිටපත් කිරීමට Sketchpad මගින් හැකියාව ලබා දුන්නා. මෙම ආලෝක පෑන තිරයේ ඇති වස්තූන් තෝරා ගැනීමටත්, නව වස්තූන් ඇඳීමටත් භාවිත කළ හැකි වූ අතර, එය අද අප භාවිත කරන මූසිකය සහ ස්පර්ශ තිර වලට මුල් වූ සංකල්පයක්. 🖱️
මෙමගින් සිදුවූ විප්ලවය කුමක්ද? ✨
- පළමු GUI සහ අන්තර්ක්‍රියාකාරීත්වය: අද අප භාවිත කරන Windows, macOS, Android වැනි මෙහෙයුම් පද්ධතිවල පදනම වූයේ Sketchpad හි අන්තර්ක්‍රියාකාරී චිත්‍රක අතුරුමුහුණතයි. මූසිකය, අයිකන, කවුළු, සහ "drag-and-drop" වැනි සංකල්පවලට මුල් වූයේ සදර්ලන්ඩ්ගේ මෙම දැක්මයි. පරිගණකය සමඟ දෘශ්‍යමය වශයෙන් අන්තර්ක්‍රියා කිරීමේ හැකියාව පරිගණක භාවිතය සාමාන්‍ය ජනතාවට විවෘත කළා. 👨💻👩💻
- වස්තු-නැඹුරු වැඩසටහන්කරණයේ (Object-Oriented Programming - OOP) මූලාරම්භය: Sketchpad හි සෑම රූපයක්ම "වස්තුවක්" ලෙස සලකා, ඒවාට ගුණාංග සහ හැසිරීම් ලබා දීමට සදර්ලන්ඩ් කටයුතු කළා. උදාහරණයක් ලෙස, ඔබ රේඛාවක් ඇන්දොත්, එය වස්තුවක් ලෙස හඳුනාගෙන, ඔබට එහි දිග, වර්ණය වෙනස් කිරීමට හෝ එය වෙනත් ස්ථානයකට ගෙන යාමට හැකි වුණා. මෙය අදටත් මෘදුකාංග සංවර්ධනයේ ප්‍රධාන සංකල්පයක් වන OOP වලට මුල් වූ අදහසක් වන අතර, එය සංකීර්ණ මෘදුකාංග නිර්මාණය කිරීමේ ක්‍රියාවලිය සරල කළා. 🧩
- පරිගණක ආධාරක නිර්මාණකරණය (CAD) වල පදනම: ඉංජිනේරුවන්, ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පීන්, සහ නිර්මාණකරුවන් අද භාවිත කරන AutoCAD, SolidWorks වැනි මෘදුකාංගවල මූලික සංකල්ප Sketchpad මගින් බිහි වුණා. යන්ත්‍ර කොටස්, ගොඩනැගිලි සැලසුම් වැනි දේ පරිගණකය මත නිර්මාණය කිරීමට සහ ඒවායේ වෙනස්කම් ක්ෂණිකව දැකීමට ඇති හැකියාව කාර්මික සැලසුම්කරණය සම්පූර්ණයෙන්ම විප්ලවීය කළා. 🏗️
"The Ultimate Display" සහ අතථ්‍ය යථාර්ථයේ ආරම්භය 🌌
Sketchpad හි සාර්ථකත්වයෙන් පසුවත් සදර්ලන්ඩ් නව තාක්ෂණික ක්ෂේත්‍ර ගවේෂණය කළා. 1965 දී ඔහු "The Ultimate Display" නම් ලිපියක් ඉදිරිපත් කළා. එහිදී ඔහු අතථ්‍ය යථාර්ථය (Virtual Reality) පිළිබඳ සංකල්පය විස්තර කළා. 🌍 පරිගණකයක් මගින් සැබෑ ලෝකය හා සමාන දෘශ්‍ය අත්දැකීමක් නිර්මාණය කළ හැකි බවත්, පරිශීලකයාට එය සමඟ අන්තර්ක්‍රියා කළ හැකි බවත් ඔහු එහිදී පුරෝකථනය කළා. ඔහු පැවසූ පරිදි, "අපට ප්‍රමාණවත් තරම් පාලනයක් ඇති, අපට ස්පර්ශ කළ හැකි, දැනිය හැකි, සහ අන්තර්ක්‍රියා කළ හැකි ලෝකයක් නිර්මාණය කළ හැකිය." 🤩
මෙම දැක්ම යථාර්ථයක් බවට පත් කිරීමට ඔහු 1968 දී සිය ශිෂ්‍යයෙකු වූ බොබ් ස්ප්‍රෝල් සමඟ එක්ව "Sword of Damocles" නමින් හැඳින්වූ ලොව ප්‍රථම හිස මත පැළඳිය හැකි (Head-Mounted Display - HMD) උපකරණය නිර්මාණය කළා. 🤖 මෙය තරමක් විශාල, සිවිලිමෙන් එල්ලන ලද උපකරණයක් වූවත්, එය පරිශීලකයාට සරල ත්‍රිමාණ ජාලක හැඩතල සහිත අතථ්‍ය ලෝකයක් තුළ ගමන් කිරීමේ සහ අන්තර්ක්‍රියා කිරීමේ හැකියාව ලබා දුන්නා. අද අප දකින Oculus Rift, HTC Vive, Apple Vision Pro වැනි VR/AR උපකරණවලට මුල් වූයේ සදර්ලන්ඩ්ගේ මෙම පුරෝගාමී නිර්මාණයයි. 🥳
අයිවන් සදර්ලන්ඩ්ගේ දායකත්වය සහ උරුමය 🏆
අයිවන් සදර්ලන්ඩ්ගේ දායකත්වය අතිමහත්. ඔහු 1988 දී ටියුරින් සම්මානයෙන් (Turing Award) පිදුම් ලැබුවා. 🏆 මෙය පරිගණක විද්‍යාවේ නොබෙල් ත්‍යාගය ලෙස සැලකෙන සම්මානයයි. ඔහු නොසිටින්නට අද අප භාවිත කරන පරිගණක, ස්මාර්ට්ෆෝන්, වීඩියෝ ක්‍රීඩා, සිනමා විශේෂ ප්‍රයෝග, සහ CAD මෘදුකාංග වැනි දේ අද තිබෙන ආකාරයට නොතිබෙන්නට ඉඩ තිබුණා. 💡 ඔහු තාක්ෂණය මිනිසාට සමීප කළා පමණක් නොව, මිනිසාට පරිගණක සමඟ අන්තර්ක්‍රියා කළ හැකි ආකාරය පිළිබඳව නව මානයක් විවෘත කළා. ඔහුගේ දැක්ම නිසා අද අපට දෘශ්‍යමය වශයෙන් පොහොසත් ඩිජිටල් ලෝකයක් අත්විඳීමට හැකි වී තිබෙනවා. ✨
ඔහුගේ නම එතරම් ප්‍රසිද්ධ නැති වුවත්, අයිවන් සදර්ලන්ඩ් යනු නූතන පරිගණක විද්‍යාවේ සහ ඩිජිටල් අන්තර්ක්‍රියාකාරීත්වයේ සැබෑ නොපෙනෙන වීරයෙක්. 🏆 Online Thaksalawa වැනි අධ්‍යාපනික වේදිකා හරහා මේ වැනි පුරෝගාමීන් ගැන දැනුවත් වීම අපට අනාගතය ගොඩනැගීමට අත්‍යාවශ්‍යයි.
0 Comments