ලෝක යුද්ධයේ ගිනි පුපුර: යුරෝපය යුද්ධයට ඇදී ගිය හැටි
පසුගිය ලිපියෙන් අපි පළමු ලෝක යුද්ධයට හේතු වූ යුරෝපයේ සංකීර්ණ දේශපාලන වාතාවරණය, අධිරාජ්‍යවාදය, මිලිටරිවාදය, ජාතිකවාදය සහ ආර්ච්ඩියුක් ෆ්‍රාන්ස් ෆර්ඩිනන්ඩ්ගේ ඝාතනය වැනි මූලික කරුණු ගැඹුරින් සාකච්ඡා කළෙමු. 🔍 ඔබ එම ලිපිය කියවා නොමැති නම්, මෙම මහා යුද්ධයට තුඩු දුන් හේතු පිළිබඳව මනා අවබෝධයක් ලබා ගැනීමට එය කියවන ලෙස අපි ඔබෙන් ඉල්ලා සිටිමු. (ඔන්ලයින් තක්සලාව හරහා තවත් වැදගත් ලිපි කියවන්න)
අද අපි අවධානය යොමු කරන්නේ, එම තනි ඝාතනයෙන් පසු යුරෝපය පුරා යුද්ධයේ ගිනිදැල් ඇවිලී ගිය ආකාරය සහ ප්‍රධාන රටවල් එකින් එක මෙම මහා ගැටුමට අවතීර්ණ වූ ආකාරයයි. එය හුදෙක් එක් සිදුවීමක් නොව, සියුම් ලෙස ගොඩනැගුණු දාම ප්‍රතික්‍රියාවක් වූයේ කෙසේදැයි අපි විමසා බලමු. 💡
ඕස්ට්‍රියාව-හංගේරියාව සර්බියාවට යුද්ධ ප්‍රකාශ කිරීම
ආර්ච්ඩියුක් ෆ්‍රාන්ස් ෆර්ඩිනන්ඩ්ගේ ඝාතනයෙන් පසු, ඕස්ට්‍රියාව-හංගේරියාව සර්බියාවට එරෙහිව දැඩි පියවරක් ගැනීමට තීරණය කළේය. 💥 ඔවුන් සර්බියාවට ඉල්ලීම් 10කින් යුත් අතිශය දැඩි අවසන් නිවේදනයක් (ultimatum) නිකුත් කළේය. මෙයට ඝාතනයට සම්බන්ධ සියලු දෙනාට දඬුවම් කිරීම, ඕස්ට්‍රියානු නිලධාරීන්ට සර්බියාවේ පරීක්ෂණ පැවැත්වීමට ඉඩ දීම වැනි කරුණු ඇතුළත් විය. සර්බියාව මෙම ඉල්ලීම් බොහොමයක් පිළිගත්තද, තමන්ගේ ස්වෛරීත්වයට හානි වන ඇතැම් කරුණු ප්‍රතික්ෂේප කළේය.
මෙම ප්‍රතිචාරය ඕස්ට්‍රියාව-හංගේරියාවට ප්‍රමාණවත් නොවීය. ජර්මනියේ "හිස් චෙක්පත" (blank cheque) සහයෝගය ලැබීමත් සමඟ, 1914 ජූලි 28 වන දින ඕස්ට්‍රියාව-හංගේරියාව නිල වශයෙන් සර්බියාවට යුද්ධ ප්‍රකාශ කළේය. 📜 මෙම සිදුවීම මහා යුද්ධයේ පළමු ගිනි පුපුර ලෙස ඉතිහාසයට එක් විය. 😥
ජර්මනියේ "ෂීෆන් සැලැස්ම" (Schlieffen Plan) සහ එහි අරමුණු
ඕස්ට්‍රියාව-හංගේරියාව යුද්ධ ප්‍රකාශ කිරීමත් සමඟම, යුරෝපයේ බලවත්ම රටක් වූ ජර්මනියට තම පැරණි යුද සැලසුම් ක්‍රියාත්මක කිරීමට සිදු විය. එය "ෂීෆන් සැලැස්ම" (Schlieffen Plan) ලෙස හැඳින්විණි. 🗺️ 1905 දී ජර්මානු හමුදා ප්‍රධානී ඇල්ෆ්‍රඩ් වොන් ෂීෆන් විසින් සකස් කරන ලද මෙම සැලැස්මේ ප්‍රධාන අරමුණ වූයේ ජර්මනියට එකවර පෙරමුණු දෙකක (ප්‍රංශය සහ රුසියාව) යුද්ධයකට මුහුණ දීම වැළැක්වීමයි. 🤯
සැලැස්ම අනුව, ජර්මනිය පළමුවෙන් ප්‍රංශය වේගයෙන් පරාජය කළ යුතුය. ඒ සඳහා ප්‍රංශයේ දැඩි ආරක්ෂක මාර්ග මඟහැර, මධ්‍යස්ථ බෙල්ජියම හරහා ප්‍රංශයට ඇතුළු වීමට නියමිතව තිබුණි. ප්‍රංශය සති කිහිපයක් තුළ පරාජය කිරීමෙන් පසු, ජර්මානු හමුදා නැගෙනහිරට ගමන් කර, සෙමින් බලමුලු ගන්වන රුසියානු හමුදාවන්ට මුහුණ දීමට සූදානම් විය. මෙම සැලැස්ම ජර්මනියේ යුද උපාය මාර්ගයේ හරය වූ අතර, එය යුද්ධය වේගයෙන් ව්‍යාප්ත වීමට ප්‍රධාන හේතුවක් විය. 🚀 (තවත් ඓතිහාසික කරුණු සඳහා Online Thaksalawa හා සම්බන්ධ වන්න)
බෙල්ජියම ආක්‍රමණය කිරීම සහ බ්‍රිතාන්‍යයේ යුද්ධයට පිවිසීම
ෂීෆන් සැලැස්ම ක්‍රියාත්මක කිරීමේ කොටසක් ලෙස, 1914 අගෝස්තු 4 වන දින ජර්මනිය මධ්‍යස්ථ බෙල්ජියම ආක්‍රමණය කළේය. 🇧🇪 බෙල්ජියමේ මධ්‍යස්ථභාවය 1839 ලන්ඩන් ගිවිසුම මගින් බ්‍රිතාන්‍යය ඇතුළු ප්‍රධාන යුරෝපීය බලවතුන් විසින් සහතික කර තිබුණි. 🤝 ජර්මනියේ මෙම ක්‍රියාව ජාත්‍යන්තර නීතියට සෘජු උල්ලංඝනයක් විය.
බෙල්ජියම ආක්‍රමණය කිරීම බ්‍රිතාන්‍යයට යුද්ධයට අවතීර්ණ වීමට සෘජු හේතුවක් විය. බ්‍රිතාන්‍යය ජර්මනියට බෙල්ජියමෙන් ඉවත් වන ලෙස අවසන් නිවේදනයක් නිකුත් කළ නමුත්, ජර්මනිය එය ප්‍රතික්ෂේප කළේය. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, 1914 අගෝස්තු 4 වන දින බ්‍රිතාන්‍යය ජර්මනියට එරෙහිව යුද්ධ ප්‍රකාශ කළේය. 🇬🇧 බ්‍රිතාන්‍යය තම මිත්‍ර පාක්ෂිකයන්ට සහයෝගය දැක්වීමටත්, යුරෝපයේ බල තුලනය ආරක්ෂා කිරීමටත්, මධ්‍යස්ථ රටක ස්වෛරීත්වය රැක ගැනීමටත් මෙම තීරණය ගත්තේය. මෙම සිදුවීමත් සමඟ, යුද්ධය තවත් විශාල පරිමාණයකට ව්‍යාප්ත විය. 💥
ප්‍රංශයේ සහ රුසියාවේ යුද්ධයට පිවිසීම
ඕස්ට්‍රියාව-හංගේරියාව සර්බියාවට යුද්ධ ප්‍රකාශ කිරීමත් සමඟ, රුසියාව සර්බියාවට සහයෝගය දැක්වීම සඳහා තම හමුදා බලමුලු ගැන්වීමට පටන් ගත්තේය. 🇷🇺 රුසියාවේ මෙම ක්‍රියාව ජර්මනියට තර්ජනයක් විය. ජර්මනිය රුසියාවට බලමුලු ගැන්වීම නතර කරන ලෙස ඉල්ලා සිටියද, රුසියාව එය ප්‍රතික්ෂේප කළේය. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, 1914 අගෝස්තු 1 වන දින ජර්මනිය රුසියාවට එරෙහිව යුද්ධ ප්‍රකාශ කළේය. ⚔️
ෂීෆන් සැලැස්ම අනුව ප්‍රංශයට පහර දීමට ජර්මනියට අවශ්‍ය වූ බැවින්, 1914 අගෝස්තු 3 වන දින ජර්මනිය ප්‍රංශයට එරෙහිව ද යුද්ධ ප්‍රකාශ කළේය. 🇫🇷 ප්‍රංශය රුසියාවේ මිත්‍ර පාක්ෂිකයෙකු වූ අතර, ඔවුන්ගේ ආරක්ෂක ගිවිසුම් අනුව එකිනෙකාට සහයෝගය දැක්වීමට බැඳී සිටියහ. මේ අනුව, යුරෝපයේ ප්‍රධාන බලවතුන් සියල්ලන්ම පාහේ දින කිහිපයක් ඇතුළත මෙම මහා ගැටුමට අවතීර්ණ විය. 🤯
මහා යුද්ධය ගෝලීය ගැටුමක් බවට පත්වීම
දින කිහිපයක් ඇතුළත යුරෝපයේ ප්‍රධාන බලවතුන් දෙපැත්තකට බෙදී යුද්ධයට අවතීර්ණ විය:
- මධ්‍යම බලවතුන් (Central Powers): ජර්මනිය, ඕස්ට්‍රියාව-හංගේරියාව (පසුව ඔටෝමාන් අධිරාජ්‍යය සහ බල්ගේරියාව ද එක් විය).
- මිත්‍ර පාක්ෂිකයන් (Allies): ප්‍රංශය, බ්‍රිතාන්‍යය, රුසියාව, සර්බියාව (පසුව ජපානය, ඉතාලිය, එක්සත් ජනපදය සහ තවත් බොහෝ රටවල් එක් විය).
යුරෝපයේ ආරම්භ වූ මෙම ගැටුම ඉක්මනින්ම ගෝලීය ස්වභාවයක් ගත්තේය. 🌍 ඊට හේතුව වූයේ යුරෝපීය බලවතුන්ට ලොව පුරා විශාල යටත් විජිත අධිරාජ්‍යයන් තිබීමයි. මෙම අධිරාජ්‍යයන් හරහා යුද්ධය අප්‍රිකාව, ආසියාව සහ මැදපෙරදිග දක්වා ව්‍යාප්ත විය. මිලියන ගණනක් සොල්දාදුවන් සහ සිවිල් වැසියන් සම්බන්ධ වූ, මීට පෙර කිසිදා නොදුටු පරිමාණයේ ගැටුමක් බවට මෙය පත් විය. 💔 (Online Thaksalawa හරහා ලෝක ඉතිහාසය පිළිබඳ තවත් තොරතුරු සොයා ගන්න)
0 Comments