නොපෙනෙන අණුක ලෝකයේ සිතියම් ශිල්පිනිය: ඩොරති හොඩ්කින්ගේ විස්මිත කතාව 🔬

සැඟවුණු ලෝකයක්! 🌌 අප අවට ඇති සෑම දෙයක්ම සෑදී ඇත්තේ අතිශය කුඩා අණු සහ පරමාණු වලිනි. ජීවය පවත්වාගෙන යන ප්‍රෝටීන, විටමින්, ඖෂධ වැනි සංකීර්ණ අණු වල ත්‍රිමාණ හැඩය නොදැන, ඒවා ක්‍රියා කරන ආකාරය තේරුම් ගැනීම හෝ නව ඖෂධ නිපදවීම කළ නොහැකිය. එහෙත්, මෙම අණු කෙතරම් කුඩාද යත්, සාමාන්‍ය අන්වීක්ෂයකින් පවා ඒවා දැකගත නොහැක. එවැනි අතිශය කුඩා ලෝකයක සිතියම් ඇඳීමට හැකි වේද? 🗺️ එසේ හැකි බව ලොවට පෙන්වා දුන්, නොපෙනෙන අණුක ලෝකයේ රහස් හෙළි කළ අසහාය විද්‍යාඥවරියක් වූ ඩොරති මේරි හොඩ්කින් (Dorothy Mary Hodgkin) ගේ විස්මිත කතාවයි මේ. ඇය නොසැලෙන කැපවීමෙන් හා බුද්ධියෙන් විද්‍යාවට කළ දායකත්වය අදටත් අපගේ ජීවිතවලට සෘජුවම බලපායි. 🤩 මෙම ලිපිය Online Thaksalawa හරහා ඔබට ඉදිරිපත් කෙරේ.

විද්‍යාවට පිවිසීම 💡

1910 දී ඊජිප්තුවේ කයිරෝ නුවර උපත ලැබූ ඩොරති, කුඩා කල සිටම විද්‍යාව කෙරෙහි දැඩි උනන්දුවක් දැක්වූවාය. විශේෂයෙන්ම ඛනිජ විද්‍යාව සහ රසායන විද්‍යාව ඇයව වශී කළේය. එවකට කාන්තාවන්ට විද්‍යාව හැදෑරීමට තිබූ අවස්ථා සීමා සහිත වුවත්, ඇය ඔක්ස්ෆර්ඩ් විශ්වවිද්‍යාලයෙන් රසායන විද්‍යාව පිළිබඳ උපාධියක් ලබා ගත්තාය. පසුව කේම්බ්‍රිජ් විශ්වවිද්‍යාලයේදී එක්ස් කිරණ ස්ඵටික විද්‍යාව (X-ray Crystallography) පිළිබඳව වැඩිදුර අධ්‍යාපනය ලැබුවාය. මෙය ඇගේ ජීවිතයේ හැරවුම් ලක්ෂ්‍යය විය. 💎

එක්ස් කිරණ ස්ඵටික විද්‍යාව: නොපෙනෙන දේ දකින්නට 🔬

එක්ස් කිරණ ස්ඵටික විද්‍යාව යනු, අණුවක ත්‍රිමාණ ව්‍යුහය තීරණය කිරීම සඳහා යොදා ගන්නා ප්‍රබල තාක්ෂණයකි. සරලව කිවහොත්, අපට කෙලින්ම දැකිය නොහැකි අණුවක් මතට එක්ස් කිරණ කදම්භයක් යොමු කළ විට, එම කිරණ අණුව තුළ ඇති පරමාණු මගින් විවර්තනය (diffraction) වේ. මෙම විවර්තන රටාව (diffraction pattern) සටහන් කර ගැනීමෙන්, ගණිතමය ක්‍රමවේදයන් ඔස්සේ අණුවේ ත්‍රිමාණ හැඩය ගොඩනැගිය හැකිය. මෙය හරියට, අඳුරු කාමරයක ඇති වස්තුවක හැඩය, එය මතට එල්ල කරන ආලෝකයේ රටාව බිත්තිය මත වැටෙන ආකාරය අනුව තීරණය කරනවා වැනිය. ඩොරති හොඩ්කින් මෙම තාක්ෂණයේ පුරෝගාමිනියක් වූවාය. ඇය තම ජීවිත කාලය පුරාම මෙම ක්‍රමවේදය වැඩිදියුණු කිරීමටත්, එයින් ලෝකයට වැදගත් සොයාගැනීම් කිරීමටත් කැප වූවාය.

විප්ලවීය සොයාගැනීම්: ජීවිත බේරාගත් අණු 🌍

ඩොරති හොඩ්කින්ගේ වඩාත්ම වැදගත් සොයාගැනීම් කිහිපයක් මෙසේය:

පෙනිසිලින් (Penicillin)

දෙවන ලෝක යුද්ධ සමයේදී පෙනිසිලින් ලක්ෂ සංඛ්‍යාත ජීවිත බේරා ගත් ආශ්චර්යමත් ඖෂධයක් විය. එහෙත්, එහි නිශ්චිත අණුක ව්‍යුහය දැන සිටියේ නැත. 1945 දී ඩොරති හොඩ්කින් සහ ඇගේ කණ්ඩායම එක්ස් කිරණ ස්ඵටික විද්‍යාව භාවිතයෙන් පෙනිසිලින්හි ත්‍රිමාණ ව්‍යුහය සාර්ථකව තීරණය කළහ. මෙය පෙනිසිලින් විශාල වශයෙන් නිෂ්පාදනය කිරීමටත්, එහි ක්‍රියාකාරීත්වය තේරුම් ගැනීමටත් අත්‍යවශ්‍ය විය. 💊

විටමින් B12 (Vitamin B12)

රුධිරහීනතාවය (anaemia) වැනි රෝග සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට වැදගත් වන විටමින් B12, ඒ වන විට සොයාගෙන තිබූ වඩාත්ම සංකීර්ණ ජෛව අණුවලින් එකක් විය. වසර දහයකට අධික කාලයක් වෙහෙස මහන්සි වී වැඩ කිරීමෙන් පසු, 1955 දී ඩොරති හොඩ්කින් මෙම දැවැන්ත අණුවේ ව්‍යුහය සාර්ථකව හෙළි කළාය. මෙම සොයාගැනීම ඇයට 1964 දී රසායන විද්‍යාව සඳහා නොබෙල් ත්‍යාගය දිනා ගැනීමට මූලික විය. ඇය තනිවම නොබෙල් ත්‍යාගයක් දිනාගත් තෙවැනි කාන්තාව වූවාය. 🏆

ඉන්සියුලින් (Insulin)

දියවැඩියාවට ප්‍රතිකාර කිරීම සඳහා අත්‍යවශ්‍ය හෝමෝනයක් වන ඉන්සියුලින්හි ව්‍යුහය හෙළි කිරීම ඩොරතිගේ ජීවිත කාලය පුරාම කළ කාර්යයක් විය. 1930 ගණන්වල ඇය මෙම ව්‍යාපෘතිය ආරම්භ කළ අතර, 1969 වන විට, එනම් වසර 30කට වැඩි කාලයකට පසු, ඇය ඉන්සියුලින්හි සම්පූර්ණ ත්‍රිමාණ ව්‍යුහය සාර්ථකව තීරණය කළාය. මෙම සොයාගැනීම දියවැඩියා රෝගයට ප්‍රතිකාර කිරීමේ ක්‍රමවේදයන් දියුණු කිරීමටත්, නව ඉන්සියුලින් වර්ග නිපදවීමටත් මග පෑදීය. ✨

අභියෝග සහ නොසැලෙන කැපවීම 💪

ඩොරති හොඩ්කින්ගේ විද්‍යාත්මක ගමන කිසිසේත්ම පහසු එකක් නොවීය. කාන්තාවන්ට විද්‍යා ක්ෂේත්‍රයේ පිළිගැනීමක් ලබා ගැනීම දුෂ්කර වූ යුගයක ඇය ක්‍රියා කළාය. එපමණක් නොව, ඇය තරුණ වියේදීම රූමැටොයිඩ් ආතරයිටිස් (rheumatoid arthritis) රෝගයෙන් පීඩා විඳීමට පටන් ගත්තාය. මෙම රෝගය ඇගේ දෑත්වලට සහ පාදවලට දැඩි බලපෑමක් එල්ල කළද, ඇය කිසි විටෙකත් තම පර්යේෂණ අත්හැරියේ නැත. වේදනාව සහ ශාරීරික අපහසුතා මධ්‍යයේ වුවද, ඇය තම කාර්යය කෙරෙහි දැඩි ලෙස අවධානය යොමු කළාය. ඇය තම සිසුන්ට සහ සගයන්ට ද විශිෂ්ට ආදර්ශයක් වූවාය. ඇය තම සොයාගැනීම් සඳහා කණ්ඩායම් වැඩවල වැදගත්කම නිතරම අවධාරණය කළාය. Online Thaksalawa වැනි වේදිකා හරහා දැනුම බෙදා ගැනීමේදී ද කණ්ඩායම් උත්සාහය අතිශය වැදගත් වේ.

උරුමය සහ අනාගතය 🥳

ඩොරති හොඩ්කින්ගේ සොයාගැනීම් අණුක ජීව විද්‍යාව, ඖෂධ විද්‍යාව සහ ජෛව රසායන විද්‍යාව යන ක්ෂේත්‍රවලට අතිමහත් බලපෑමක් ඇති කළේය. ඇගේ කාර්යය නොමැතිව, අද අප දන්නා බොහෝ ඖෂධ සහ ප්‍රතිකාර ක්‍රම දියුණු කිරීමට නොහැකි වනු ඇත. ඇය විද්‍යාඥයින්ගේ පරම්පරා ගණනාවකට ආශ්වාදයක් ලබා දුන් අතර, විශේෂයෙන්ම කාන්තාවන්ට විද්‍යා ක්ෂේත්‍රයට පිවිසීමට සහ එහි සාර්ථක වීමට මග පෙන්වූවාය. ඇය සරල බව, නොපසුබට උත්සාහය සහ මානව වර්ගයාගේ යහපත සඳහා විද්‍යාව භාවිතා කිරීමේ වැදගත්කම පිළිබඳ ජීවමාන උදාහරණයකි.

අණුක ලෝකයේ මෙම සිතියම් ශිල්පිනියගේ කතාව අපට උගන්වන්නේ, කුඩාම දේ පවා අධ්‍යයනය කිරීමෙන් ලෝකය පිළිබඳ අපගේ අවබෝධය කෙතරම් දුරට පුළුල් කළ හැකිද යන්නයි. ඇගේ උරුමය අදටත් විද්‍යාත්මක පර්යේෂණවලට මග පෙන්වයි. Online Thaksalawa ඔබට මෙවැනි වටිනා ලිපි ගෙන ඒමට සැදී පැහැදී සිටී!

මෙම ලිපිය ඔබට ප්‍රයෝජනවත් නම්, බෙදා ගැනීමට අමතක කරන්න එපා! 🚀
ඔබේ අදහස් පහතින් දක්වන්න.