චියෙන්-ෂියුන් වු: විශ්වයේ සමමිතිය බිඳ දැමූ නිහඬ විප්ලවවාදිනිය 🔬✨

විද්‍යාව යනු විශ්වයේ අභිරහස් හෙළිදරව් කරන අපූරු ගමනකි. එහෙත්, ඇතැම් විට මේ ගමනේදී අපට නොදැනී යන, නිහඬවම විප්ලවීය සොයාගැනීම් කළ අසහාය චරිත තිබේ. අද අප කතා කරන්නේ එවන් එක් විද්‍යාඥවරියක් ගැනයි. ඇය චියෙන්-ෂියුන් වු (Chien-Shiung Wu) නම් වූ චීන-ඇමරිකානු භෞතික විද්‍යාඥවරියයි. ඇය විශ්වයේ මූලික නීතියක් ලෙස සැලකූ "සමමිතියක්" බිඳ දැමූ අසහාය පරීක්ෂණයක් සිදු කළාය. ඇයගේ සොයාගැනීම අංශු භෞතික විද්‍යාවේ මුළුමනින්ම නව මාවතක් විවෘත කළත්, ඇයගේ නම බොහෝ විට නොකියවී ගියේ ඇයට හිමි විය යුතු නොබෙල් ත්‍යාගය පවා අහිමි කරමිනි. ඇය කවුද? ඇය කළ විස්මිත සොයාගැනීම කුමක්ද? අපි මේ ගමනට එක් වෙමු! 🚀

මුල් කාලීන ජීවිතය හා අධ්‍යාපනය

චියෙන්-ෂියුන් වු උපත ලැබුවේ 1912 වසරේ චීනයේ ලියාඕහු (Liuhe) නම් කුඩා නගරයකයි. ඇයගේ පියා අධ්‍යාපනයේ වැදගත්කම හොඳින් අවබෝධ කරගත් අයෙක් වූ අතර, තම දියණියට ඉහළ අධ්‍යාපනයක් ලබා දීමට දැඩිව කැප විය. එවකට චීනයේ ගැහැනු ළමයින්ට අධ්‍යාපනය ලැබීමට තිබූ අවස්ථා සීමා සහිත වුවත්, ඇයගේ පියා විසින්ම ගැහැනු ළමයින් සඳහා පාසලක් ආරම්භ කර එහි ප්‍රධානියා ලෙස කටයුතු කළේය. වු කුඩා කල සිටම ගණිතයට හා විද්‍යාවට සුවිශේෂී දක්ෂතා දැක්වූවාය. 1936 දී ඇය එක්සත් ජනපදයට සංක්‍රමණය වූයේ මිචිගන් විශ්වවිද්‍යාලයේ භෞතික විද්‍යාව හැදෑරීමටයි. පසුව ඇය කැලිෆෝනියා විශ්වවිද්‍යාලයට (Berkeley) මාරු වී, 1940 දී ආචාර්ය උපාධිය ලබා ගත්තාය. ඇයගේ ආචාර්ය උපාධි අධ්‍යයන කටයුතු අතරතුරදී ඇය න්‍යෂ්ටික විඛණ්ඩනය (nuclear fission) පිළිබඳව පර්යේෂණ සිදු කළාය. මේ වන විටත් ඇය පිරිමි ආධිපත්‍යය දැරූ විද්‍යා ක්ෂේත්‍රයේ කාන්තාවක් ලෙස බොහෝ අභියෝගවලට මුහුණ දුන්නාය. 💎

වුගේ පරීක්ෂණය: විශ්වයේ සමමිතිය බිඳ දැමීම

20 වැනි සියවසේ මැද භාගය වන විට, භෞතික විද්‍යාඥයන් විශ්වාස කළේ විශ්වයේ මූලික සමමිතියක් පවතින බවයි. මෙයින් එකක් වූයේ "පැරිටි සංරක්ෂණය" (Parity Conservation) යන්නයි. සරලව කිවහොත්, මෙය දර්පණ රූපයකින් (mirror image) භෞතික ක්‍රියාවලියක් සිදුවන ආකාරය විස්තර කරයි. එනම්, යම් භෞතික ක්‍රියාවලියක් එක් දිශාවකට සිදුවනවා නම්, එහි දර්පණ රූපයද එලෙසම සිදුවිය යුතු බවයි. මෙය ස්වභාවධර්මයේ මූලික නීතියක් ලෙස පිළිගෙන තිබුණි. 💡

නමුත්, 1956 දී තවත් චීන-ඇමරිකානු භෞතික විද්‍යාඥයන් දෙදෙනෙකු වූ ත්සුං-ඩාවෝ ලී (Tsung-Dao Lee) සහ චෙන්-නිං යැං (Chen-Ning Yang) දුර්වල න්‍යෂ්ටික බලය (weak nuclear force) සම්බන්ධයෙන් මෙම පැරිටි සංරක්ෂණය බිඳිය හැකි බවට න්‍යායාත්මකව යෝජනා කළහ. ඔවුන්ගේ න්‍යාය ඔප්පු කිරීමට පරීක්ෂණයක් අවශ්‍ය විය. මේ සඳහා ඔවුන් වු මහත්මියගේ උපකාරය පැතුවේ ඇය විකිරණශීලී බීටා ක්ෂය වීම (beta decay) පිළිබඳව සහ අඩු උෂ්ණත්ව භෞතික විද්‍යාව පිළිබඳව පුළුල් දැනුමක් සහ අත්දැකීමක් තිබූ බැවිනි. 🔬

වු මහත්මිය වහාම මෙම අභියෝගය භාර ගත්තාය. ඇය ඇමරිකාවේ ජාතික ප්‍රමිති කාර්යාංශයේ (National Bureau of Standards)දී ඉතා සංකීර්ණ පරීක්ෂණයක් සැලසුම් කළාය. මෙහිදී ඇය කොබෝල්ට්-60 (Cobalt-60) නම් විකිරණශීලී සමස්ථානිකයක් අධික ශීතලක තබා, ප්‍රබල චුම්බක ක්ෂේත්‍රයක් යොදාගෙන එහි න්‍යෂ්ටීන් පෙළගැස්වූවාය. පසුව ඇය බීටා අංශු නිකුත් වන දිශාව නිරීක්ෂණය කළාය. 🌍

පරීක්ෂණයේ ප්‍රතිඵල විශ්මයජනක විය! බීටා අංශු නිකුත් වූයේ එක් දිශාවකට පමණක් බව ඇය සොයා ගත්තාය. මෙය පැරිටි සංරක්ෂණ නීතිය බිඳ දැමීමක් විය. එනම්, විශ්වයේ දර්පණ රූපය අපේ විශ්වය මෙන් හැසිරෙන්නේ නැති බවයි. මෙය භෞතික විද්‍යා ලෝකයේ විශාල කම්පනයක් ඇති කළේය. 🤩

බලපෑම හා උරුමය

වුගේ පරීක්ෂණය අංශු භෞතික විද්‍යාවේ විප්ලවයක් ඇති කළේය. එය දුර්වල න්‍යෂ්ටික බලය පිළිබඳ අපගේ අවබෝධය මුළුමනින්ම වෙනස් කළ අතර, අංශු භෞතික විද්‍යාවේ සම්මත ආකෘතිය (Standard Model) ගොඩනැගීමට අත්‍යවශ්‍ය පදනමක් සැපයීය. ඇයගේ සොයාගැනීමෙන් පසුව, ලී සහ යැං හට 1957 දී භෞතික විද්‍යාව සඳහා වූ නොබෙල් ත්‍යාගය හිමි විය. නමුත්, වු මහත්මියට නොබෙල් ත්‍යාගය හිමි නොවීය. බොහෝ විද්‍යාඥයන් සහ මහජනතාව විශ්වාස කරන්නේ මෙය ඇයට සිදු වූ දැවැන්ත අසාධාරණයක් බවයි. ඇය නොබෙල් ත්‍යාගය නොලැබීම ගැන ප්‍රසිද්ධියේ ප්‍රකාශ කළේ, "මගේ කාර්යය සඳහා මට ලැබුණු ඉහළම විපාකය නම්, මට එය කිරීමට ලැබීමයි" යනුවෙනි. ඇයගේ මෙම ආකල්පය ඇයගේ කැපවීම සහ විද්‍යාව කෙරෙහි වූ සැබෑ ආදරය විදහා දක්වයි. 🥳

අභියෝග හා පිළිගැනීම

චියෙන්-ෂියුන් වු විද්‍යා ක්ෂේත්‍රයේ සිටි කාන්තාවක් ලෙස සහ ආසියානු සම්භවයක් ඇති අයෙකු ලෙස බොහෝ අභියෝගවලට මුහුණ දුන්නාය. ඇයගේ හැකියාවන් සහ දායකත්වය බොහෝ විට අවතක්සේරු විය. එහෙත් ඇය කිසි විටෙකත් අධෛර්යමත් නොවී, අඛණ්ඩව පර්යේෂණ සිදු කළාය. ඇය 1978 දී වුල්ෆ් ත්‍යාගය (Wolf Prize) ඇතුළු තවත් බොහෝ සම්මාන හා ගෞරව ලබා ගත්තාය. ඇය කොලොම්බියා විශ්වවිද්‍යාලයේ මහාචාර්යවරියක් ලෙස කටයුතු කළ අතර, තරුණ විද්‍යාඥයන්ට, විශේෂයෙන්ම කාන්තාවන්ට, විද්‍යාවට පිවිසීමට දිරි දුන්නාය. ඇය 1997 දී අභාවප්‍රාප්ත වූවාය.

නිගමනය

චියෙන්-ෂියුන් වු යනු විද්‍යා ලෝකයේ සැබෑ වීරවරියකි. ඇයගේ "වු පරීක්ෂණය" විශ්වයේ මූලික නීති පිළිබඳ අපගේ අවබෝධය මුළුමනින්ම වෙනස් කළේය. ඇයගේ කතාව අපට උගන්වන්නේ, විද්‍යාවේ දියුණුවට ස්ත්‍රී පුරුෂ භේදයක් හෝ ජාතියක් නොමැති බවයි. අභියෝග හමුවේ නොසැලී, තම සිහින හඹා ගොස්, ලෝකයට අලුත් දෙයක් දායාද කිරීමට ඇය අපට මහඟු ආදර්ශයක් සපයයි. ඇයගේ උරුමය අදටත් අංශු භෞතික විද්‍යාවට අතිශයින් වැදගත් වන අතර, ඇයගේ ධෛර්යය සහ බුද්ධිය අපට සැමදා ආලෝකයක් වනු ඇත. ✨

මෙම ලිපිය ඔබට ප්‍රයෝජනවත් නම්, බෙදා ගැනීමට අමතක කරන්න එපා! Online Thaksalawa සමග එක්වී තවත් මෙවන් ලිපි කියවන්න! 🚀